Học gì trong thời khó khăn này?

(TT. Thông tin – Văn Lang, 29/01/2013) – Đứng trước nhiều con đường nghề nghiệp tương lai, bạn lựa chọn nghề gì? Sự lựa chọn thực sự khó khăn vì ngoài niềm yêu thích, năng lực của bản thân; sự đa dạng ngành nghề; bạn phải suy tính đến sự biến động của thị trường lao động trong tương lai gần. GS. John Vũ (Carnegie Mellon University – CMU, Hoa Kỳ) sẽ cho bạn những gợi ý thú vị. TT. xin trích đăng bài viết của GS. dành tặng những bạn trẻ đang băn khoăn  chọn ngành chọn nghề trước ngưỡng cửa vào Đại học. Bài viết này cũng sẽ là một cánh cửa ý tưởng mở ra cho những ai đang trong quá trình tự đào tạo và thay đổi bản thân, để luôn luôn bắt kịp với những tiến bộ trong nghề nghiệp.

Một bạn học sinh viết thư cho tôi: “Năm sau em sẽ thi đại học. Em muốn đăng ký ngành Kỹ thuật phần mềm hoặc Khoa học máy tính. Nhưng em có chút lo lắng vì cơ hội việc làm ngành này hiện nay khá hẹp. Nhiều doanh nghiệp phá sản, nhiều ngân hàng đóng cửa, một bộ phận công ty phần mềm sa thải nhân viên; nền kinh tế đang suy thoái. Em thấy thị trường lao động không thiếu hụt nhân lực Công nghệ Thông tin. Em nên học ngành gì để có nghề nghiệp vững vàng trong tương lai? Xin thầy cho em lời khuyên.”

Tôi trả lời em như sau: “Tôi không thể nói em nên học ngành gì vì đó là quyết định của em. Nhưng để giúp em giảm đi phần nào nỗi lo lắng, tôi sẽ cung cấp cho em một số dữ liệu:

► Sở Thống kê lao động Mỹ đưa ra dự báo tăng trưởng việc làm 10 năm đến trong các lĩnh vực lao động định kỳ hai năm một lần. Dự báo gần đây nhất dành cho giai đoạn 2010 – 2020 nhận định: “Trong 10 nhóm nghề chuyên môn chính, Khoa học máy tính dự đoán có tỷ lệ tăng trưởng việc làm cao nhất trong 10 năm tới: 16.8% (tỷ lệ tăng trưởng việc làm trung bình của các ngành nghề là 10.1%); nghĩa là các ngành nghề thuộc lĩnh vực Khoa học máy tính (như: phần mềm, phần cứng, toán học) có tỷ lệ tăng trưởng nhanh hơn các ngành nghề khác.

► Báo cáo cơ sở của Dự báo công nghiệp Khoa học – Kỹ nghệ xuất bản năm 2012 (bao quát ngành công nghiệp trên thế giới, không riêng nước nào) cho biết: “Tỷ lệ trung bình dự phóng tăng trưởng của tổ hợp các ngành kỹ nghệ thuộc mọi lĩnh vực là 13.4%; trong đó: lĩnh vực Khoa học sự sống là 5.6%, Khoa học vật lý là 3.1%, Khoa học máy tính là 60%.”. Như vậy, trong tất cả các nghề thuộc tất cả các lĩnh vực khoa học – kỹ nghệ, ngành Khoa học máy tính có tỷ lệ dự phóng tăng trưởng cao nhất trong 10 năm tới: 60% cho TẤT CẢ các nghề liên quan.

► Một báo cáo khác của Hội đồng cố vấn Khoa học công nghệ trình tổng thống Obama năm 2010 viết rằng: “Công nghệ thông tin là lĩnh vực duy nhất có tác động rộng rãi đến mọi lĩnh vực khoa học, công nghệ khác. Đất nước chúng ta thực sự đã dành nhiều ưu tiên và đặt ra nhiều thách thức cho sự tiến bộ của các xu hướng công nghệ mới nhất và vai trò trung tâm của các ứng dụng công nghệ. Tất cả các chỉ số báo cáo và dự phóng đều cho thấy CNTT là yếu tố chi phối đến toàn bộ sự phát triển khoa học công nghệ của Hoa Kỳ.”

“Quyết định chọn ngành nghề để đăng ký thi tuyển đại học rất khó khăn. Vì vậy, tôi xin liệt kê một vài câu hỏi để các em có cơ sở lựa chọn:

– Em dự định theo học đại học vì mong muốn tiếp nhận kiến thức, kỹ năng cho mình hay vì muốn có một tấm bằng cử nhân?

– Em chọn trường vì trường có chương trình đào tạo chất lượng hay vì trường dễ trúng tuyển?

– Em xem việc học là sự đầu tư cần cân nhắc, suy nghĩ cẩn thân hay là sự thuận theo bạn bè cho vui? Đây là những câu hỏi mà các em cần tự hỏi mình một cách nghiêm túc trước khi thi vào đại học.”

Tại sao xã hội có nhu cầu cao về CNTT? Câu trả lời rất đơn giản: ngày nay, mọi lĩnh vực đang có xu hướng trở thành lĩnh vực CNTT. 

Trên thế giới, tất cả các công ty đều sử dụng CNTT để cải tiến, nâng cao hiệu quả kinh doanh. Tất cả các vật dụng của con người có xu hướng ứng dụng CNTT: ti vi, game video, điện thoại di động, phim ảnh, internet, hệ thống ngân hàng – cửa hàng bán lẻ trực tuyến,… Đó là lý do tại sao xã hội có nhu cầu cao về nhân lực CNTT (Khoa học máy tính, Kỹ nghệ phần mềm, Quản lý Hệ thống thông tin) và đó là lý do tại sao thế giới đang thiếu hụt nguồn nhân lực CNTT.

Nhìn trên bình diện toàn thế giới, nhân lực CNTT đang thiếu hụt; tuy nhiên, nhìn vào một nơi chốn cụ thể, bức tranh cung – cầu có thể khác đi vì lỗ hổng kỹ năng. Ví dụ như: Ấn Độ có nhu cầu khổng lồ về nhân lực CNTT (một quan chức Chính phủ Ấn Độ cho biết họ cần vài triệu nhân lực CNTT); dù vậy, đến 75% sinh viên tốt nghiệp CNTT ở Ấn Độ không thể tìm được việc làm vì họ KHÔNG đáp ứng được các phẩm chất của nhà tuyển dụng. Nhiều người KHÔNG có kỹ năng…

Bức tranh tương tự cũng được nhìn thấy ở Trung Quốc. Năm ngoái, khi sang Trung Quốc, tôi đã nghe một chủ doanh nghiệp giải thích tại sao đơn vị lại thiếu hụt nhân lực CNTT: “Nhiều người tốt nghiệp CNTT chỉ có thể sử dụng PC để truy cập Internet; họ biết một chút về PowerPoint, Excel, Word; có thể viết và kiểm thử mã Java đơn giản. Họ không biết gì về vòng đời phần mềm, về thiết kế, kiến trúc hệ thống hay làm việc nhóm… Chúng tôi rất khó tìm, tuyển dụng cho mình nhân lực CNTT có kỹ năng và cũng rất khó giữ họ ở lại vì các công ty luôn cạnh tranh, “đánh cắp” nhân lực CNTT của nhau”.

Ngày nay, sinh viên tốt nghiệp CNTT phải cạnh tranh lẫn nhau để nhận được việc làm. Nhiều quốc gia ra chính sách điều chỉnh Luật Di trú để cho phép nhân lực CNTT nước ngoài có thể đến định cư và làm việc. Nhiều công ty mở văn phòng ở các nước có nền giáo dục chất lượng để tuyển dụng được nguồn nhân lực CNTT có kỹ năng, năng lực nổi trội vào làm việc.

Những sinh viên CNTT tốt nghiệp từ các trường đại học hàng đầu với chương trình đào tạo chất lượng nhận được nhiều lời đề nghị hấp dẫn. 

Theo khảo sát, sinh viên ngành Khoa học máy tính và Kỹ nghệ phần mềm CMU năm nay có mức lương khởi điểm cao nhất lên đến 125.000 USD và thưởng là 60.000 USD. Nhiều sinh viên nói cho tôi biết: “Em nhận được lời mời làm việc từ 4 công ty phần mềm hàng đầu, và em chưa thể quyết định lựa chọn công ty nào.”; “Em nhận được lời mời đến thăm từ các công ty phần mềm lớn dù em không nộp đơn xin việc. Có lẽ họ đã có được thông tin của em từ danh sách tốt nghiệp.”; “Em nhận được điện thoại mời đến phỏng vấn của nhiều công ty, thậm chí có những công ty em chưa từng biết.”.

Tôi không mấy ngạc nhiên với những gì các em đã chia sẻ vì chương trình của CMU là một trong những chương trình hàng đầu ở Mỹ; sinh viên tốt nghiệp thực sự có kỹ năng cao. Hằng năm, người điều hành từ các công ty hàng đầu đến thăm trường, nói chuyện với sinh viên. Năm ngoái, CMU đã đón tiếp Mark Zuckerberg, Bill Gates, Tim Cook và Jeff Bezos. Điều đó giải thích tại sao nhiều sinh viên của chúng tôi hiện đang làm việc ở Google, Microsoft, Facebook, và Amazon. CMU có câu lạc bộ cựu sinh viên; những cựu sinh viên thường quay về trường và tuyển dụng nhiều sinh viên; họ đưa ra những phản hồi và yêu cầu tuyển dụng để trường kiểm điểm, điều chỉnh, cập nhật chương trình đào tạo kịp thời, đáp ứng được nhu cầu thực tế của nền công nghiệp. Chính vì vậy, CMU là đối tác tiềm năng, uy tín của các doanh nghiệp, tổ chức, đơn vị hoạt động trong nền công nghiệp. Bên cạnh việc tuyển dụng sinh viên, các công ty Microsoft, Apple, Google, Facebook, Zynga cũng mở văn phòng trong khuôn viên CMU để hỗ trợ cho các dự án Capstone.

Lựa chọn trường, ngành học, chương trình học là quyết định của cá nhân học sinh khi xác định nghề nghiệp tương lai của bản thân. Trở thành sinh viên, các em sẽ đầu tư bốn năm cho việc phát triển kiến thức, kỹ năng; và các em sẽ hưởng lợi ích cả đời từ sự đầu tư đó. Vì vậy, tôi khuyên các em hãy cân nhắc để đưa ra quyết định khôn ngoan nhất.

GS. John Vũ

(Canergie Mellon University)