(TT. Thông tin – Văn Lang, 22/12/2015) – “Ngày 30/8/2015, toàn team dự án cùng họp nhau lại ở họa thất lầu 4 Trường Văn Lang để làm workshop cuối cùng nhằm chốt phương án thiết kế. Với concept chính là cầu khỉ, một nét đặc trưng của miền Nam Việt Nam, nhiệm vụ của chúng tôi không chỉ tạo ra một tổ hợp cầu đẹp, ấn tượng, hấp dẫn, vừa phải phù hợp là chỗ vui chơi cho trẻ em và người dân nơi đây, vừa gói ghém trong số tiền khoảng 30-50 triệu đồng…”
Dự án Thiết kế cộng đồng Phú Xuân (Tâm hồn Phú Xuân) là một dự án thí điểm với tính chất phi lợi nhuận, bắt đầu từ tháng 1/2014 với workshop “Thiết kế cùng cộng đồng”. Từ đó đến nay, dự án từng bước hoàn thiện qua nhiều workshop. Dự án hướng đến các mục tiêu:
– Tiếp tục phát triển xu hướng mới, khơi nguồn cảm hứng, động lực để người dân có thể tham gia và tự tiếp tục tạo ra những thiết kế cộng đồng.
– Tạo không gian sống mới với nhiều tiện ích vui chơi, giải trí cho tất cả người dân ở xã Phú Xuân (huyện Nhà Bè, Tp.HCM)
– Làm “hồi sinh” một vùng đất bỏ hoang, tiềm ẩn nhiều tệ nạn xã hội.
– Làm tiền đề để thực hiện và cổ vũ cho các dự án vì cộng đồng sau này.
Với chung lý tưởng tạo nên một không gian cộng đồng mới, Dự án “Tâm hồn Phú Xuân” là một hợp tác quốc tế, có sự tham gia của khoảng 150 giảng viên và sinh viên 3 trường đại học:
- Trường ĐH Công nghệ và Thiết kế Singapore(Singapore University of Technology and Design, viết tắt là SUTD) là đơn vị chủ trì chính của dự án, với sự dẫn dắt của GS. Chong Keng Hua, TS. Tô Kiên và Cô Judy Zheng Jia.
- Khoa Kiến trúc và Khoa Xây dựng, Trường ĐH Bách khoa Tp.HCMvới sự hướng dẫn của Cô Nguyễn Hương Trung và Thầy Phạm Đức Thắng.
- Khoa Kiến trúc – Xây dựng, Trường ĐH Văn Langcùng một số khoa (Quan hệ Công chúng & Truyền thông, Công nghệ & Quản lý Môi trường) với sự hướng dẫn của Cô Mai Lê Ngọc Hà.
Ý nghĩa nhân văn và thiết thực của Dự án xây dựng Công viên cộng đồng Phú Xuân được Ban chủ nhiệm Khoa Kiến trúc – Xây dựng và Ban giám hiệu Trường ĐH Văn Lang nhiệt tình ủng hộ, tạo điều kiện hỗ trợ. Hành trình “giấc mơ Phú Xuân” từ những ngày đầu đến nay được cập nhật thường xuyên trên website Trường. Đặc biệt hơn, tất cả những bài này đều do chính người tham gia dự án viết nên. Khi Dự án đã đi đến những ngày cuối, Trung tâm Thông tin xin giới thiệu bài viết của ThS. KTS. Mai Lê Ngọc Hà – một giảng viên trẻ, nhiệt huyết, người trực tiếp hướng dẫn sinh viên Văn Lang trong Dự án. Bài viết trích từ báo cáo về Workshop Thiết kế với cộng đồng (tháng 9 – 11/2015) của cô Ngọc Hà – một báo cáo giàu hình ảnh và cảm xúc.ảnh: Những ngày thực hiện Workshop, cô Ngọc Hà dẫn theo cả 2 con nhỏ đến công trường. Hai bé cũng tham gia phụ anh chị nhặt rác, cào đất, Cô nói vui: “Là con Kiến trúc sư khổ thể đấy!”
4 tháng chuẩn bị Workshop
Được sự cho phép và hỗ trợ từ Nhà trường, dưới sự phân công của khoa, sau khi Workshop tháng 5 kết thúc, chúng tôi đã đăng thông báo để tuyển chọn thêm sinh viên cho đợt Workshop diễn ra vào tháng 9/2015. Trong 4 tháng chuẩn bị, Văn Lang team đã không ngừng làm việc với 2 Trường bạn qua Internet. Thành viên của cả 3 Trường được chia đều vào 4 nhóm: Design, Fundraising, Publicity và Logistic. Mỗi tuần, các nhóm đều phải vạch ra kế hoạch, mục tiêu hoạt động và báo cáo tiến độ công việc với toàn team cùng các thầy cô cả 3 Trường.
Nhóm Thiết kế (Design team)
Với áp lực phải hoàn thành thiết kế sơ bộ trong tháng 7 để đưa vào brochure xin quỹ xây dựng công viên thí điểm tại Phú Xuân, đội Design đã phải nhanh chóng tổng hợp những dữ liệu thiết kế cùng người dân mà dự án đã làm trong suốt hơn một năm qua, đặc biệt là trong đợt tháng 5 vừa rồi.
Vì có quá nhiều ý tưởng thú vị với tất cả 42 hạng mục thiết kế được đưa ra, trong khi dự đoán về quỹ xin được khá hạn chế nên chúng tôi đã phải nhiều lần cân nhắc, làm đi làm lại thiết kế.
Nhóm Gây quỹ (Fundraising team)
Buổi tham vấn cộng đồng và gây quỹ (19/07/2015).Nhóm gây quỹ đã làm việc thật sự vất vả. Các bạn đã lên danh sách tất cả những tổ chức, công ty tiềm năng, tìm cách tiếp cận, gửi mail, gọi điện để giới thiệu về dự án.
Hầu hết những thành viên của nhóm Fundraising đều lần đầu tiên làm những công việc này nên các bạn phải vượt qua sự bỡ ngỡ và e ngại để việc gây quỹ có hiệu quả hơn.
Nhóm Truyền thông (Publicity team)
Ảnh: Nhóm Truyền thông phỏng vấn người dân xã Phú Xuân.Publicity team (tạm dịch là nhóm Truyền thông) đã hoạt động tích cực trên nhiều “mặt trận”, nhằm mục đích kết nối chặt chẽ với người dân Phú Xuân, cập nhật thông tin của dự án đến các tổ chức, nhà tài trợ và người quan tâm.
Nhóm đã thành lập fanpage Celebrating the Phú Xuân Spirit: Tôn vinh tâm hồn Phú Xuân và thường xuyên cập nhật hình ảnh, thông tin (song ngữ: Anh – Việt) trên facebook.
Nhóm Hậu cần (Logistic team)
Đây là nhóm chịu thương chịu khó nhất…Nhóm có nhiệm vụ tập hợp dụng cụ lao động, tìm kiếm vật tư, chuẩn bị vật liệu xây dựng, cùng với nhóm Truyền thông đến vận động từng nhà dân để mời người dân chung tay cùng xây dựng công viên.
Giữa cái nắng thiêu đốt của mùa hè, giữa những bụi cỏ cao quá đầu người, rác rưởi, gạch đá, cỏ mắt mèo… các bạn vẫn thầm lặng dọn dẹp để sẵn sàng mặt bằng cho giai đoạn xây dựng phía sau.
Một tuần trước khi đoàn giáo sư và sinh viên Trường ĐH Công nghệ và Thiết kế Singapore (SUTD) qua Việt Nam, đoàn Văn Lang cũng đã dọn sạch được khu đất, tiến hành đóng cọc cho 20m cầu khỉ, đổ cát cho khu vực sân chơi, chuẩn bị cho các hạng mục xây dựng khác.
Vấn đề lớn nhất là, cho đến khi đoàn bạn qua, chúng tôi vẫn chưa thống nhất được thiết kế. Với concept chính là cầu khỉ, một nét đặc trưng của miền Nam Việt Nam, nhiệm vụ của chúng tôi không chỉ tạo ra một tổ hợp cầu đẹp, ấn tượng, hấp dẫn, vừa phải phù hợp là chỗ vui chơi cho trẻ em và người dân nơi đây, vừa gói ghém trong số tiền khoảng 30-50 triệu đồng.
3 trong số những phương án cuối cùng của tổ hợp cầu khỉ.
* Phương án trên quá ôm đồm, tốn kém;
* Phương án ở dưới bên trái chưa có điểm nhấn, chưa đủ tính biểu tượng;
* Phương án bên phải còn xa lạ với kiến trúc Việt Nam.
30/8 – 31/8: Hoàn thiện ý tưởng thiết kế
Ngày 30/8, toàn team dự án (cả 3 trường đại học) cùng họp tại họa thất lầu 4, Cơ sở 1, Trường ĐH Văn Lang (45 Nguyễn Khắc Nhu, P. Cô Giang, Q.1, Tp.HCM) để làm workshop cuối cùng nhằm chốt phương án thiết kế. Giáo sư Chong Keng Hua đã khiến tất cả kinh ngạc khi “vứt” hết những phương án cả team đã phác thảo trong suốt mùa hè qua. Thầy nói: “Hãy tưởng tượng bạn là một người dân ở Phú Xuân, một cụ già, một đứa bé, một bà mẹ… Hãy nhắm mắt lại và tự hỏi, bạn muốn có một nơi chốn như thế nào cho mình và những người bạn yêu thương?”. Và thầy tắt đèn!
Chúng tôi đã trải qua năm phút vô cùng xúc động. Trong bóng tối, những nguyên lý, yêu cầu thiết kế, số tiền dự toán nhỏ nhoi… tất thảy đều không còn quan trọng. Những điều chúng tôi từng “muốn”, phân vân, đắn đo, tranh cãi… chỉ là ý muốn chủ quan và duy lý, là sự áp đặt và tham lam của kiến trúc sư. Khi trở thành một người dân nơi đây, điều chúng tôi MUỐN hiện lên vô cùng đơn giản. Không hẹn mà gặp, chúng tôi cần thêm cỏ cây, cần tự nhiên, cần sự giản tiện mà hữu dụng. Chỉ 15 phút sau, chúng tôi đã có bản phác thảo cuối cùng mà ai cũng cảm thấy hài lòng.
Cảnh quan và cấu trúc thép của kiến trúc chính tại sân chơi.
Hai ngày tiếp theo, chúng tôi tiếp tục hoàn thiện thiết kế, với sự giúp sức của thầy Huỳnh Thanh Điệp và cô Trương Thị Phương Quỳnh (Giảng viên khoa Kiến trúc – Xây dựng, Trường ĐH Văn Lang) về kết cấu. Vì dự toán vượt quá số tiền có được lúc đó, chúng tôi đành chia thiết kế ra làm 2 giai đoạn để xây dựng.
Nhiệm vụ tháng 9: làm sạch và gia cố nền đất, đổ cát sân chơi trẻ em, dựng tổ hợp cầu khỉ, vẽ 40m tường, trồng cây cỏ cho công viên.
Nhiệm vụ tháng 12: xây dựng cấu trúc chính của sân chơi, hoàn thiện đường và cảnh quan.
Vì quyết định vật liệu chính để xây dựng cấu trúc cầu khỉ là tre (trên cọc tràm), cả team đi tham quan làng tre ở Phú An, Bình Dương để tìm hiểu về đặc tính và cách làm việc đối với vật liệu này. Tại đây, đoàn đã được TS. Diệp Thị Mỹ Hạnh, chủ làng tre, tiếp đón tận tình và hứa sẽ giúp đỡ dự án hết sức.
Ngày hôm sau, công việc xây dựng chính thức bắt đầu… (Xem tiếp Kỳ 2)
ThS. KTS. Mai Lê Ngọc Hà
Giảng viên khoa Kiến trúc – Xây dựng
